Matthieu Ricard, Altruïsme (boekbespreking)

Matthieu Ricard, Atruïsme, de kracht van compassie. (Ten Have, 2015 oorspronkelijke uitgave 2013)

 

In de lijvige werk (900 blz) verbindt de Franse Boeddhistische monnik inzichten uit verschillende wetenschappen aan mekaar. Doorheen het ganse boek wordt een verbazingwekkende hoeveelheid feiten uit wetenschappelijk onderzoek op gebied van psychologie, filosofie, natuurwetenschappen en ecologie gepresenteerd.

Ricard vertrekt erg theoretisch met hoofdstukken over de betekenis van empathie, altruïsme en compassie. Altruïsme noemt hij die levenswijze waarbij met die welbepaalde motivatie het verlangen naar het welzijn van de ander wordt nagestreefd. In de vele volgende hoofdstukken geeft hij door tientallen voorbeelden het bewijs dat altruïsme wel degelijk bestaat. Ricard gaat dan op zoek naar de oorsprong van altruïsme. Hij zoekt en vindt dat onder meer in de evolutietheorie, in vele oude culturen, bij dieren en kinderen.

Hij gaat vervolgens op zoek naar manieren om dat altruïsme te cultiveren waarbij hij verschillende keren stilstaat bij de motiverende kracht van meditatie. Hij begint dan aan een tiental hoofdstukken met vele tegenvoorbeelden en vaststellingen dat altruïsme echt niet universeel is. Dit is het pessimistische deel van het boek. Gestructureerd egoïsme, de houding van de georganiseerde voedselindustrie, de toestanden in ’s werelds slachthuizen, de verschillende genocides… allemaal passeren ze de revue. Vele voorbeelden zijn erg pakkend. Door deze vele tegenvoorbeelden besef je echt wel dat altruïsme niet universeel is, wel dat het verrek veel zal kunnen helpen bij het oplossen van de problemen waarmee de mensheid geconfronteerd wordt.

In het vierde en laatste deel bekijkt Ricard hoe een altruïstische samenleving gebouwd kan worden. Hij bespreekt achtereenvolgens samenwerking, de kracht van opvoeding en onderwijs, manieren waarop ongelijkheid wordt bestreden, hoe een economie altruïstisch kan zijn, en, tenslotte het belang en kansen van altruïsme voor toekomstige generaties en duurzame harmonie. Met steeds weer vele voorbeelden van de opbouwende kracht van altruïsme versus de vernietigende force van egoïsme.

Altruïsme van Matthieu Ricard is een heftig boek om te lezen. Je maakt kennis met geweldig culturen en mensen. Bothan als voorbeeld van een klein land dat werkt met zijn Bruto Binnenlands Geluk meter en erin slaagt welvarendheid te combineren met een negatieve CO2 balans. Je leert over Muhammad Yunus , de ontwikkelaar en grondlegger van het microkrediet. Hij geldt als een voorbeeld hoe 1 individu het verschil kan maken.

Maar daarnaast is er Monsanto als voorbeeld van destructiviteit ten bate van allesvernietigend kapitalisme. Het jarenlange geïnstitutionaliseerde bedrog van de tabaksindustrie en de georganiseerde leugens van de geneesmiddelenindustrie.

Verhalen van mensen die het verschil maakten in de ene richting (de Afrikaanse boer die op zijn manier en inzet duizenden hectares woestijn in vruchtbaar land herschiep, Nelson Mandela of Gandhi die met tomeloze inzet hun land én de wereld veranderden) of in de andere richting (verhalen van psychopathische moordenaars, Hitler of Stalin).

Zelden las ik zoveel pessimisme en optimisme gebundeld in 1 boek. Ik weet ook niet welke de balans is. Ricard eindigt met optimistische hoofdstukken, maar de rest kan moeilijk vergeten worden…

 

Een geweldig boek, maar als ik het binnen enkele maanden herlees zal ik enkele hoofdstukken misschien toch maar overslaan. Van de andere kant kan ik niet anders dan zelf nadenken over een hoop problemen. En vooral proberen te onthouden dat ook individuen het verschil kunnen maken. Zullen maken.

Nu bestellen bij Proxis of Amazon en Ricards werk ligt nog netjes onder je Kerstboom…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.