Van vroeg in ons leven leren we perfectionist te zijn. Bij sommigen blijft dat de rest van hun leven plakken. En deze mensen zijn meestal niet erg gelukkig. Hun perfectionisme verhindert hen om zaken aan te pakken. Ze besteden oeverloos veel tijd aan zaken die geen waarde toevoegen. In het algemeen presteren ze weinig. Stephen Guise schrijft over deze miserie en over de redenen ertoe. Maar vooral geeft hij heel veel oplossingen en praktische tips.

De vele korte reviews die ik las over ‘how to be an imperfectionist’ zijn heel gelijklopend. Een kort en helder boek, knap geschreven, en, vooral, een met veel oplossingen en praktische tips.

Nochtans doet Stephen Guise ook flink wat moeite om een goede onderbouw neer te pennen. In de inleiding legt hij zeer omstandig de link naar één van zijn vorige boeken ‘Mini Habits’. Straks zal blijken dat hij inderdaad beide boeken best in de omgekeerde volgorde had geschreven. Het klein maken van taakjes en het aankweken van gewoontes zijn twee van de vele tips die een perfectionist helpen tóch te starten, tóch iets af te werken en tóch iets te bereiken.

Guise legt dan uit wat de perfectionistische geest precies is, en wat achterliggende oorzaken zijn. Verwacht geen hoogdravende psychoanalytische theorieën hier. Wel enkele rechttoe rechtaan suggesties. Hij definieert perfectionisme vanuit enkele oorzaken (sociale redenen, persoonlijke redenen, …) en gaat dan over naar een heel hoofdstuk met de verhelderende titel: perfectionisme als vergif.

Hier een opsomming van de vele zaken die een perfectionist mist in zijn leven. De rode draad is perfectionisme als grootste basis voor uitstelgedrag. Heel zinnig allemaal, soms wat langdradig, maar de schrijfstijl van Guise maakt veel goed. Je leest verder omdat het makkelijk leest en omdat je weet dat hij straks toch weer met iets verrassends of nieuws komt aandraven.

Guise gaat dan verder in zijn promoten van het tegendeel, de vrijheid van het niet perfect willen zijn. Vele voorbeelden weerom. Dikwijls uit dezelfde sfeer en dat maakt het wat beperkt. De voorbeeldjes gaan ofwel over het doen van fysieke work-outs ofwel over het benaderen van mooie vrouwen in de supermarkt. Beiden nuttig en zinnig, zonder twijfel, maar het leven is best wat meer en best wat meer gecompliceerd. Maar de voorbeelden laten je wel toe Guise’ gedachtegang prima te volgen. De rest moet je dan zelf wel invullen en toepassen. En dat gebeurt ook wel, want Stephen Guise doet je wel wat meedenken en nadenken. En dat is leuk. Je leest én je leert daardoor.

Een volgend wat meer theoretisch hoofdstuk gaat over ‘verwachtingen’. En vooral dan over het soort onrealistische verwachtingen die je het leven moeilijk of onmogelijk maken. Wat sloganesk, van ‘niet goed genoeg’ naar ‘nooit genoeg’, maar voldoende diep uit gepuurd. De les hier is uiteindelijk: ‘verlaag je verwachting’, dat helpt je iets te bereiken. De verdere afgeleide hiervan is ‘focus niet op het resultaat, maar wel op het proces’. De lezers van BeterAnders zullen dit herkennen. Wij beschreven het in onze hoofdstukken over uitstelgedrag.

Te hoge verwachtingen leiden uiteindelijk naar het oneindig herkauwen van alle mogelijke redenen waarom iets niet goed is. Ruminatie, noemt Guise het, wij kennen dat woord ook in het Nederlands, rumineren. Dit is een vorm van perfectionisme waarbij iemand haast dwangmatig en zonder einde blijft focussen op zijn problemen of op de oorzaken van zijn problemen. Ze kunnen niks laten gaan, niks achter zich laten. Maar het veroorzaakt op die manier wel een oneindig stilstaan.  Geweldig vermoeiend voor henzelf, én voor de omgeving. Guise legt goed uit en reikt wat oplossingen aan. Naast de platitudes (‘probeer achter je te laten wat je toch niet kan veranderen’) is zijn voornaamste advies: action! Ga over tot de orde van de dag! En ja, zelfs de goede oude pomodoro techniek wordt hier aangedragen. Maar ook vele andere tips.

Onze eindeloze zoektocht naar goedkeuring tenslotte. Het zat er al even aan te komen. Als je over perfectionisme spreekt dan is de drang naar goedkeuring van heel de wereld nooit veraf. Alweer geen psychologische diepgang, maar toch slaagt Guise erin je te laten verstaan wat en waarom dat allemaal gebeurt, én laat hij je met zijn tips en actiepunten eerder optimistisch achter: ‘dat moet ook ik kunnen overmeesteren’. Eigenlijk best leuk beschreven.

De stap van een zoektocht naar goedkeuring naar een manier van omgaan met mislukkingen is dan snel gezet. Alweer een mooi hoofdstuk. Zonder dat hij dat als zodanig noemt, erg gebaseerd op Carl Dwecks theorie rond de fixed en de groeimindset. Guise biedt de oplossing aan in de vorm van de binary mindset. Dit vind ik wat gecompliceerd, maar uiteindelijk moet ik toch toegeven dat dat kan werken. Voor degene die er flink last van heeft zal dit soort trucjes (een heuse ‘cognitieve herstructurering’ voor de kenners) best wel werken. Beter dan uren op de sofa door te brengen, al dan niet bij Freud, is het voorlopig genoeg als je jezelf zover krijgt dat je je eigen toxisch gedrag verandert. Stapje per stapje.

In het laatste hoofdstuk overloopt Guise nog eens al zijn tips en actiepunten. Voor wat mij betreft wat overbodig, maar ok, om straks nog even terug op te pakken bij wijze van hulp misschien toch handig. How to be an imperfectionist staat in de boekwinkel tenslotte op het schap van de zelfhulpboeken…

Samengevat

In de oude benadering van perfectionisten probeerde men hen te inspireren om ‘niet zo perfect te willen zijn’. De moderne manier (die van Stephen Guise) is om hen met simpel maar strategisch gekozen kleine acties stilletjes en haast onmerkbaar richting imperfectionisme te leiden. Het boekje van Guise past wetenschap toe op een pragmatische manier. En uiteindelijk is de slotsom: imperfectionisten hebben geen perfect leven, zij zijn gewoon gezonder, gelukkiger en productiever in die zaken die er toe doen.
Een mooi boek. Ik beveel het echt aan iedereen die wat last heeft van perfectionisme aan. En zeker zij die door dat perfectionisme zaken uitstellen.

Voor zover ik weet enkel in het Engels.