Hans Crampe en Luc De Muynck, Black Belt, lean in zorg en welzijn, Politeia 2017. (boekbespreking)

Hans Crampe is wat betreft lean in Vlaanderen ondertussen een autoriteit. Hij schreef er reeds verscheiden boeken over. Onder andere : Lean in gezondheids- en welzijnsvoorzieningen (Politeia 2015).
met Luc De Muynck schreef hij nu een basis handboek lean. Het boek werd enkele weken geleden voorgesteld in een initiatief van VZW Zorgondersteuning. Samen met Moore Stephens zijn zij sponsor ervan.
Het boek wordt voorgesteld als basis voor een accreditatie Black Belt in Health Care. Dat is een flink statement en veronderstelt een redelijke volledigheid. Wij lazen het boek voor u. En lees vooral verder, want ‘Black Belt’ is een echte must read voor iedereen die met werkprocessen te maken heeft. Iedereen dus!

Het boek is geschreven zoals Hans Crampe spreekt. Wie hem ooit bezig hoorde zal dit kunnen beamen. Bedachtzaam, met voorbeelden, onderbouwd, een kwinkslag ertussen, maar heel logisch opgebouwd naar een statement. Zo doet Hans ook audits. Meer vragend dan vertellend. Ik ken zelf Luc De Muynck niet zo goed, maar bij de introductie van het boek begreep ik wel waarom hij als mede auteur met Crampe kan samenwerken.

Het boek kent enkele hoofdstukken in een heel logische opbouw.

Startend met de vraag ‘Wat is lean in de zorg?’. Het obligate Toyota verhaal op kop, de structuur van lean in het leanhuis leidend naar de hamvraag ‘wat biedt waarde aan mijn cliënt?’. Tot slot enkele kernprincipes van lean: MUDO, MURI en MURA. Dat principe zal blijven doorheen het ganse boek. Zonder dat je het doorhebt zorgen de auteurs ervoor dat je de (Japanse) taal van lean leert kennen. Ze integreren dat naadloos binnen hun ,in simpel maar correct Nederlands, uitgelegde omschrijvingen en voorbeelden. Het hoofdstuk sluit af met een andere terugkerend fundament in elk hoofdstuk: praktijktip. Telkens heel duidelijk geschreven. En het zijn vooral deze praktijktips in elk hoofdstuk die je als lezer goesting doen krijgen om in je eigen organisatie uit te proberen.

Het tweede hoofdstuk pakt een van de grote thema’s binnen het lean gedachtengoed aan. De verspillingen (MUDA). De zeven verspillingen passeren de revue. Binnen de zorg én binnen de administratie. De 5S methode om op te ruimen, uiteraard, maar ook minder gekende trucs zoals de dertigseconderegel worden uitgelegd. Verschillende praktijktips met hier en daar nog wat extra vakjargon zijn netjes geïntegreerd. Voor mij het beste hoofdstuk in het boek.

Verder gaat het naar het pull en het push principe. Weerom erg gekend in de lean wereld en bedoeld om flow te creëren. Zo verlies je het minst van alles. Er is geen variatie, geen hindernissen, geen verspilling of er zijn geen defecten. De ideale situatie. Verschillende  analyse instrumenten worden besproken. Het korte hoofdstuk eindigt met een leuk uitgewerkt voorbeeld om de variatie in een zorgproces te beperken.

Hoofdstuk 4 gaat over het juist uitvoeren van processen. Six sigma als ideaal streefpercentage van fouten (wees gerust six sigma is geweldig heel weinig!). Methoden om processen op te volgen en te verbeteren. En opnieuw een basis begrip uit de leanterminologie, de POKA YOKE techniek, om fouten te voorkomen.  Heel interessant allemaal. Het hoofdstuk eindigt met een uitgesponnen verhaal dat de waarde van scoretabellen in beeld brengt. Van heel het boek sprak me dit het minst aan, maar dat zou wel eens een kenmerk van mij kunnen zijn. Gekleurde en erg gedetailleerde scoreborden, tja, ‘meten is weten’ is de kerngedachte waarop deze zijn gebouwd. En op zich geloof ik daar wel in, maar het gaat mij iets te ver.

De waarde voor je cliënt, of de vraag, hoe krijg je tevreden cliënten? Heel confronterend en geweldig duidelijk zijn de drie opties: wil je voornamelijk geen ontevreden klanten? Wil je vooral tevreden klanten? Of, tenslotte, wil je uiterst tevreden klanten. En dat impliceert nogal wat. Je moet steeds verder gaan dan wat de klant vraagt. Je moet de vraag overtreffen! Het hoofdstuk eindigt met een mooi voorbeeld van een klantenbevraging.

Het volgende hoofdstuk over veranderingen is gebaseerd op de theorieën van Kotter (help onze ijsberg smelt). Het hoofdstuk is opgebouwd rond enkele principes die Kotter stelde om de zaken succesvol te veranderen. Er is een gevoel van urgentie als eerste, een team neemt de leiding, er is een heldere visie die voor iedereen duidelijk is, er is een duidelijk plan en de ingezette veranderingen worden volgehouden. Een kort hoofdstukje, helder beschreven. En met een praktijktip die wel erg goed gevonden is: ‘Let op het liedje’. Ik wil de pret voor niemand bederven en laat de lezer dit zelf in het boek ontdekken.

Ik begon aan het voorlaatste hoofdstuk met de nodige twijfel. Vanuit de vraag ‘hoe krijg je je medewerkers mee?’ duikelen Hans en Luc de DISC methode in. Ik ken deze methodologie al enkele tientallen jaren als waardevol, maar vond het in het opzet van dit boek wat met de haren gegrepen. Tot ik het hoofdstuk las. Werkelijk geweldig he de auteurs een eerder moeilijk concept vanuit een verhaal vorm geven en duiden. Echt goed gedaan!!

Het boek sluit af met een kort achtste hoofdstuk vanuit de vraag ‘hoe start je een leanproject op?’ Dit had voor mij wat meer uitgebreid mogen zijn. Hier maken de auteurs zich iets te snel vanaf met het opsommen van enkele projectmethodologieën. Het obligate SMART formuleren van doelen inbegrepen.

In de bibliografie achteraan het boek vind je de werken die je er verwacht te zien. Enkele basiswerken die je verder op weg kunnen helpen.

Ik wil voor dat ik besluit nog even wijzen op een tweetal pagina’s aan het begin van het boek.  ‘Wat kun je verwachten van dit boek?’ Ik denk dat de auteurs het een beetje als een inleiding bedoelden, maar hier is knap werk geleverd. Op deze twee pagina’s alleen leer je waarover het boek gaat. Ik schrijf dit als aanbeveling aan andere auteurs als voorbeeld hoe het zou moeten.

U hebt het wellicht doorheen mijn review al gemerkt. Ik ben weg van Black Belt. Echt een heerlijk boek om te lezen.

De uitgangspunten en  methoden van BeterAnders zijn te bezien als een leanproces voor de individuele mens. Hans en Luc schrijven eerder over processen die in teams gebeuren. Maar er zijn echt wel verschillende raakvlakken tussen beiden. Dat help misschien te verklaren waarom ik het een geweldig boek vind. Maar dat verklaart niet alles, ik las immers al zoveel over lean dat ik niet geweldig vond. De aanpak, de doorleefde simpelheid en helderheid, en, doorheen gans het boek, de adem van twee auteurs die in lean geloven, maakten het verschil.

Of ik na het lezen van “Black Belt, lean in zorg en welzijn”, in staat ben om zelf de zwarte gordel te behalen denk ik niet. Maar vanuit de vele tips en suggesties zal ik zonder twijfel binnen de organisatie waar ik werk toch het een en ander in beweging proberen te zetten.

Een aanrader. Te bestellen bij uitgeverij Politeia (http://www.politeia.be/nl-be/book/black-belt-lean-in-zorg-en-welzijn/10281.htm )